Yem Bitkilerinde Kalite Değerleri

YEM BİTKİLERİNDE KALİTE VE YEM BİTKİLERİ KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Bitki hücre duvarının yapısal bileşenlerine baktığımızda; selüloz, hemiselüloz ve ligninden oluştuğunu görmekteyiz. Bu kavramlar ise bizi yem bitkilerinin kalite değerlerini belirleyen NDF (Selüloz + Lignin + Hemiselüloz) ve ADF (Selüloz + Lignin) değerlerine götürmektedir. Yem kalitesini en iyi tahmin etmemize yarayan değer ADF ve NDF oranlarıdır. Yani yem içindeki lif miktarı ve oranıdır. Bu miktar ve oran ne kadar fazla ise hazmedilen miktar o derece düşük demektir. NDF (Selüloz + Lignin + Hemiselüloz)

Hücre duvarının lifli karbonhidratlarını (selüloz ve hemiselüloz), lignin, ligninleşmiş ve sıcaklıkla zarar görmüş bir kısım proteinleri ve silisyum içerir.

ADF (Selüloz + Lignin)

NDF içerisinden hemiselülozun çıkartılması sonucu kalan kısımdır. Bu nedenle bu fraksiyon, yemin sindirilebilirliği hakkında ve hayvanın enerji alımı hakkında fikir veren iyi bir göstergesidir.

Yüksek kalitedeki kaba yemden bahsedilebilmesi çiftçinin söz konusu kaba yem bitkisini en yüksek protein miktarının ve aynı zamanda en düşük NDF ve ADF seviyelerinin görüldüğü doğru zamanda hasat edebilmesi ile ilgilidir. Süt sığırlarında yüksek performans hedefleniyor ise rasyondaki NDF oranı % 30’u geçmemelidir. ADF ise en az sindirilebilen lif bileşenidir ve oranının rasyonda %19’dan fazla olması istenmez.

Yem kalitesinin belirlenmesinde en önemli faktör ise bitkinin hasat zamanındaki olgunluk dönemidir. Yem kalitesi, bitkinin olgunluk dönemi ilerledikçe düşmektedir. Dolayısıyla yonca bitkisinde çiçeklenme başlangıcı ile %10 çiçeklenmenin görüldüğü zaman aralığı bizler için oldukça önemli hale gelmektedir. Yonca da,%1-10 arası çiçeklenme dönemi, Verimle birlikte kalitenin en yüksek olduğu zamandır. Çiçeklenme oranındaki her artış, lignin değerinin artmasına ve protein oranının düşmesine sebep olmaktadır.

Yonca da kalite ve verimi, biçim zamanından daha çok ekilecek çeşit belirlemektedir.Bu nedenle ekimden önce çeşidin kalite değerlerinin bilinmesinde yarar vardır.

Ayrıca bitkideki yaprak/sap oranının düşük olması, yem kalitesinin düşük olduğunu göstermektedir. Yaprakların saplara kıyasla kalitesi daha yüksektir ve bitki yaşlandıkça yaprak oranı düşer ve dolayısıyla sindirilme oranları düşmeye, NDF oranı yükselmeye başlar. NDF miktarı arttıkça, NDF içinde yer alan çözünebilen maddeler düşer. Bu hususlara bağlı olarak, bir kaba yemin toplam NDF içeriği, kaba yemin genel kalitesini ve sindirilebilirliğini ortaya koyan değerdir. % 40 NDF değeri olan bir kaba yem, % 60 NDF değeri olan kaba yemden daha çok sindirilebilir niteliktedir.